پیمانکاری برق ساختمان

 

پیمانکار برق کیست؟

پیمانکار برق فردیست که در غالب شخص حقیقی یا حقوقی به همراه اکیپ متخصص خود عهده دار اجرای تاسیسات الکتریکال ساختمانی ، صنعتی و یا شبکه انتقال توزیع میگردد. 

انواع پیمانکاری برق ساختمان:

۱)  اجرای کامل تاسیسات الکتریکال ساختمانی (پیمانکار برق ساختمان)

۲)  اجرای کامل تاسیسات الکتریکال صنعتی (پیمانکار برق صنعتی)

 

پیمانکاری برق ساختمان

پیمانکار برق ساختمان می بایست آشنایی کامل با انواع تابلوهای برق فشار ضعیف را داشته باشد ، تا در هنگام نصب و سربندی و همچنین در صورت لزوم بتواند عیب یابی و تعمیراتی را انجام دهد.

آشنایی با انواع تابلوهای برق:

امروزه تابلوهای برق یکی از عناصر اصلی واحدهای صنعتی و مسکونی محسوب می شوند.
تابلو برق عبارت است از محفظه ای معمولا بسته که تجهیزات الکترونیکی،اتوماسیون یا برق صنعتی می تواند در آن نصب شود.وظایف انواع تابلوها عبارتند از:
کنترل دستی یا اتوماتیک یک فرایند صنعتی
توزیع برق بین تجهیزات
اصالح ضریب توان

بحث ما در اینجا مربوط به تابلوهای فشار ضعیف یا همان تابلوهای LV است که حتما یک پیمانکار برق ساختمان به این علامت در نقشه های برق ساختمان برخورد کرده است.
چند دسته بندی مختلف می توان برای انواع تابلو های برق پیشنهاد کرد:
دسته بندی اول بر اساس نوع عملکرد تابلو است که این دسته بندی به صورت زیر است:

۱ -تابلوهایی که برای کنترل یک پروسه صنعتی استفاده می شوند که معمولا شامل PLC ها نیز هستند
۲ -تابلوهایی که فقط جهت کنترل موتورهای AC یا DC استفاده می شوند که معمولا شامل درایوها،مدارهای فرمان کنتاکتوری،STRATER SOFT ها یا مدارهای راه اندازی موتور به صورت ستاره مثلث نیز می شوند.
۳ -تابلوهای توزیع که جهت توزیع برق و در واقع توزیع جریان بین تجهیزات مختلف صنعتی استفاده می شوند
۴ -تابلوهای اصلاح ضریب قدرت که به تابلوهای بانک خازنی معروف هستند البته ممکن است چند مورد از موارد بالا در یک مجموعه تابلو کنار هم قرار بگیرند.

دسته بندی دوم را می توان بر اساس محل نصب تابلو مشخص کرد.

انواع تابلوها از نظر محل نصب عبارتند از:

۱ -تابلوهای داخلی(indoor :)این تابلوها در فضای بسته مثل داخل کارگاه یا ساختمان مسکونی نصب می شوند
۲ -تابلوهای خارجی( outdoor :)که در فضای باز نصب می شود

دسته بندی سوم بر اساس ایستایی تابلو است که این دسته بندی به این صورت است:

۱ -تابلوی ایستاده (standing self :)خود ایستا روی پایه های خود
۲ -تابلوهای دیواری(mounted wall :)بر روی دیوار به صورت توکار یا روی کار
دسته بندی سوم را می توان بر اساس ساختمان و شکل ظاهری تابلوها مشخص کرد
۱ -تابلوهای Enclosed Metal : به صورت محفظه تمام بسته هستند که تجهیزات در آن نصب می شوند و به دونوع زیر تقسیم می شود:

الف- clad metal :در این تابلو محفظه های مختلف کلید،باس بار،سر کابل و LV از هم جدا شده اند
ب – Type Compartment : در این نوع تابلو ها محفظه های مختلف از هم جدا نیستند

۲ -تابلوهای کشویی: سرویس راحت تر این تابلو ها و ایمنی بالاتر آنها باعث شده در صنعت برق به صورت گسترده مورد استفاده قرار بگیرند.این تابلو ها معمولا به دو صورت MCC ( تابلوی کنترل موتور) و تابلوی مرکز قدرت که تغذیه کننده تابلوی های MCC هستند ساخته می شوند.

در تابلوهای برق فشار ضعیف یک سری تجهیزات معمول مورد استفاده قرار می گیرند که آشنایی با آنها از ملزومات یک متخصص تابلوهای برق است.
این تجهیزات عبارتند از:
کنتاکتور
وسیله الکترومکانیکی جهت قطع و وصل کردن سه فاز
کنتاکتور الکترونیکی (SSR)
این وسیله در واقع یک کنتاکتور الکترونیکی است که در آن از قطعاتی مثل تریستور یا تریاک برای قطع و وصل جریان تک فاز یا سه فاز استفاده می شود.این قطعه به دلیل سرعت بالا و کنترل راحت تر جایگزین  مناسبی برای کنتاکتورها می باشد
ترانس CT
کاهش دهنده جریان فاز ها برای مقاصدی چون اندازه گیری جریان توسط آمپر متر یا نمونه جریان برای رگولاتور خازنی کلید اتوماتیک MCCB کلید اتوماتیک mccb که دارای دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود است.این کلید معمولا به عنوان کلید اصلی در تابلوهای برق استفاده می شود و بیشتر در جریانهای باالی ۱۰۰ آمپر ساخته می شود.

کلید اتوماتیک MCB
کلید اتوماتیک mcb که دارای دو مدار حفاظت حرارتی و حفاظت مغناطیسی در خود است.این کلید معمولا به عنوان کلید فرعی در تابلوهای برق استفاده می شود و بیشتر در جریانهای زیر ۱۰۰ آمپر ساخته می شود
کلید های نشتی جریان این کلید در دو نوع تک فاز و سه فاز ساخته می شود و وظیفه آن حفاظت مدار در برابر جریان های نشتی (مانند اتصال فاز به بدنه) است
کلید های MPCB
این کلید مانند کلیدهای mccb بوده منتها مخصوص حفاظت موتورهای سه فاز است.این المان جایگزین مناسبی برای بی متال و در بعضی از مدلها جایگزین کنتاکتور است
فیوزها
فیوز وسیله ای برای حفاظت مدار در برابر اتصال کوتاه است.فیوز انواع مختلف دارد که می توان به فیوزهای کاردی،فشنگی و HRC اشاره کرد
کلید فیوز
این وسیله در واقع هم کلید هست و هم فیوز.در داخل آن فیوزهای کاردی نصب می شوند

بی متال
جهت حفاظت موتور سه فاز در برابر اضافه بار استفاده می شود
کلید ولتمتر
با اتصال این کلید به ولتمتر می توان ولتاژهای مختلف خط و فاز را در سه فاز با تغییر سلکتور آن اندازه گیری کرد
انواع کلید های گردان
کلید های گردان جهت قطع و وصل سه فاز،چپ گرد و راستگرد موتور به صورت دستی و یا ستاره و مثلث کردن موتور استفاده می شوند
ریل
ریل جهت نصب قطعات تابلو روی سینی تابلو استفاده می شود
ترمینال
ارتباط تابلو با تجهیزات بیرون تابلو از طریق ترمینالها صورت می گیرد

گلند
حفاظت کننده کابل در هنگام ورود به تابلو یا خروج از تابلو است
شینه(باس بار)
برای توزیع فاز در تابلو های برق از شینه استفاده می شود
شینه ارت و نول
برای توزیع ارت یا نول در تابلو از این شینه استفاده می شود
مقره
برای عایق کردن شینه ها نسبت به بدنه تابلو و همچنین نگه داشتن شینه ها از مقره های اتکایی استفاده می کنیم
داکت
عبور سیمهای داخل تابلو از طریق این کانالهای پلاستیکی انجام می شود
لامپ سیگنال

جهت نمایش وجود یا عدم وجود فاز در تابلو یا نمایش روشن یا خاموش بودن موتور های سه فاز از لامپ سیگنال استفاده می کنیم
وایرشو و کابلشو
برای اتصال سر سیم ها و سر کابلها به ترمینال ادوات تابلو یا به شینه ها از کابلشو و وایرشو استفاده می کنیم
بست کمربندی و نوار فرم
جهت بستن سیمهای تابلو به یکدیگر برای نظم بخشیدن به آنها از بست کمربندی یا نوار فرم استفاده می کنیم
تایمرها
برای ایجاد زمان بندی بین قطع و وصل شدن ادواتی مثل کنتاکتور ها از تایمر های الکترونیکی استفاده می کنیم
رله های هوشمند (مانند LOGO)
این رله قابل برنامه ریزی بوده و جایگزین مناسبی جهت مدارهای فرمان در تابلوهای برق است
PLC

 یا همان کنترل کننده منطقی قابل برنامه ریزی از جمله تجهیزاتی است که امروزه در تابلوهای برق زیاد استفاده میشود.این وسیله جهت کنترل فرایندهای صنعتی کاربرد دارد
درایوها
جهت کنترل دور و گشتاور موتورهای الکتریکی به خصوص موتورهای سه فاز روتور قفسه ای استفاده می شود
کنتاکتور خازنی
در تابلوهای خازنی جهت وارد کردن خازنها به مدار شبکه از این کنتاکتورهای مخصوص استفاده می کنیم. این کنتاکتورها دارای یک مقاومت جهت محدود کردن جریان های هجومی ناشی از اتصال خازنها به مدار هستند.
خازن اصلاح
خازنهای اصلاح ضریب در شبکه برق کارگاه ها و کارخانه ها قرار می گیرندتا ضریب توان مورد نظر حاصل شود
رگولاتور خازنی
از جمله تجهیزات تابلوی بانک خازنی رگولاتور است.این دستگاه بر اساس ضریب توان شبکه تشخیص می دهد چه مقدار خازن باید به مدار وصل شود تا ضریب توان مطلوب به دست آید
سافت استارتر
به کمک سافت استارتر می توان موتورهای سه فاز را به صورت نرم راه اندازی کرد.این وسیله جایگزین مناسبی برای روش ستاره – مثلث است.

---

– بررسی یک تابلوی برق شامل تابلو توزیع،بانک خازنی و فرمان موتوری
– شناخت تجهیزات و نحوه چیدمان تابلو برق

جانمایی یک تابلو برق از لحاظ حفاظت خود تابلو و قابلیت دسترسی آسان هنگام بروز حادثه و یا تعمییرات، توسط پیمانکار برق ساختمان و بر اساس نقشه برق مربوطه صورت میپذیرد.

معرفی یک نمونه تابلوی برق و اجزاء آن به صورت کامل:
 یک تابلوی برق دارای  چهار قسمت اصلی است:
۱ -قسمت کلید اصلی تابلو
۲ -تابلوی توزیع
۳ -تابلوی بانک خازنی
۴ -تابلوی کنترل یا فرمان

کلید اصلی تابلو از نوع MCCB بوده و از طریق سه کابل سه فاز را وارد تابلوی برق میکند.
این سه کابل از طریق حوضچه زیر تابلو وارد تابلو می شوند.حوضچه محفظه ای با عمق تقریبی ۲۰ سانتی متر در زیر تابلو برق است که جهت قرار گرفتن کابلهای برق تعبیه شده است.

باید بدانیم که در تابلوهایی که جهت کنترل موتور های سه فاز کاربرد دارد بایستی از کلید های اتوماتیکMCCB به عنوان کلید اصلی تابلو استفاده کنیم.
ترانس های CT اولین موردی است که بایستی بعد از کلید اصلی بر روی یکی از سه فاز قرار بگیرد. همانطوری که می دانیم ترانس CT یک نمونه از جریان یکی از سه فاز را گرفته و برای تجهیزاتی مانند رگولاتور خازنی یا آمپر متر در تابلو ارسال می کند.اینکه این ترانس بر روی کدام یک از سه فاز قرار می گیرد به نوع رگولاتور و تغذیه رگولاتور از هر یک از فازها بستگی دارد .

در تابلوهای توزیع کاری که انجام می شود این است که توسط کلیدهایی مثل MCCB و MCB کار توزیع جریان انجام می شود.

در قسمت اول تابلوی توزیع چند کلید MCCB قرار میگیرد ( بر حسب نیاز کارگاه) ، معمولا برای هر یک از دستگاه های موجود باید یک کلید گذاشت.مثال کوره القایی یک کلید یا هر دستگاه CNC یک عدد کلید نیاز دارد. یکی از کلیدهای سه فاز قسمت دوم تابلوی توزیع را تامین می کند.
هر کدام از کلیدها به نحوی سه فاز را از شینه های بالا گرفته و توسط کابل به سمت حوضچه زیر تابلو هدایت می کنند.توجه داشته باشید که چون جریان این کلیدها معمولا بالا است از ترمینالهای کائوچویی مخصوص تابلو برای انتقال جریان این کلیدها به خارج از تابلو استفاده نمی شود. یک کلید MCCB هم به عنوان رزرو در تابلو در نظر گرفته میشود.

برق سه فاز از طریق یک کلید MCCB وارد قسمت بعدی که شینه های سوراخ دار هستند میشود. شینه های سوراخ دار توسط مقره های پلکانی به بدنه تابلو محکم می شوند.دلیل این امر هم این است که با استفاده از این مقره ها شینه ها در سه ارتفاع مختلف نسبت به هم قرار گرفته و سیم کشی آنها راحتتر انجام می شود.

تابلوی بعدی تابلوی بانک خازنی است.

در این تابلو ابتدا سه فاز به کمک یک کلید MCCB وارد تابلو می شود. سه فاز بر روی سه شینه منتقل می شود.وظیفه یک تابلوی بانک خازنی این است که بر حسب میزان بار سلفی موجود در کارگاه خازن
به مدار اضافه یا کم کند تا ضریب توان کارگاه اصلاح شود.سه فاز ابتدا وارد فیوزها شده و سپس وارد کنتاکتورهای خازنی می شود.این کنتاکتورها سه فاز را به خازنهای اصلاح ضریب متصل می کنند. دستور قطع و وصل شدن کنتاکتورهای خازنی را دستگاهی به نام رگولاتور خازنی می دهد.این دستگاه بر روی درب تابلو نصب می شود و بر حسب بار سلفی موجود در کارگاه و ضریب توان مورد نیاز دستور ورود و خروج خازنها را به شبکه برق کارگاه می دهد.

رگولاتور خازنی معمولا بر روی درب تابلو نصب می شود.
نصب رگولاتور ساده است.دو ورودی برای تغذیه ولتاژ دارد که در واقع نمونه ولتاژ برای رگولاتور محسوب می شود و دو ورودی جهت اتصال ترانس CT.
در اکثر رگولاتورها ترانس CT باید بر روی یکی از سه فاز قرار بگیرد ولی رگولاتور باید از یک فاز دیگر تغذیه شود در غیر این صورت در ورود و خروج خازنها به شبکه خطا خواهیم داشت.

خازنهای اصلاح ضریب در دو نوع سیلندری و باکسی ساخته می شوند.مقدار این خازنها برحسب میکرو فاراد نبوده بلکه بر حسب کیلو وار(KVAR ) است. بر روی این خازنها سه ترمینال جهت اتصال سه فاز تعبیه شده است.

در تابلوی فرمان ابتدا سه فاز وارد فیوزها شده و سپس به ردیفی از کنتاکتورها متصل می شود.نحوه اتصال کنتاکتورها به یکدیگر نیز به نوع راه اندازی ها ، اعم از راه اندازی مستقیم، یا ستاره – مثلث بستگی دارد.

---

---

 

ایمنی در سوانح برق

برای جلوگیری از آتش سوزی چه باید بکنیم؟